„ (…) plany są bezużyteczne, ale planowanie jest nieodzowne” (Generał Eisenhower)

Jako młody nauczyciel intuicyjnie zaczęłam dociekać co jest po drugiej stronie lustra metodyki przedszkolnej, której nauczono mnie w szkole. Powoli poznawałam ,,teren” i starałam się choć jedną nogą przejść w świat dziecka. Czym dalej wchodziłam, tym bardziej zaczynało do mnie docierać, że coś mi w tym świecie przedszkolnym nie pasuje. Po drugiej stronie lustra odkrywałam prawdziwe potrzeby i możliwości dzieci.

Przez pierwsze lata byłam posłusznym nauczycielem wykonującym polecenia dyrektora, wizytatora czy metodyka. Oczywiście wszystko dla dobra dziecka. Tyle, że mijały lata, a ja dziecka w tym nie widziałam tylko sztywne schematy i stos papierów. Coś mnie w duszy łaskotało, coś mi w głowie przeszkadzało. Zaczęłam pytać, zaczęłam czytać i ,,rozbierać” na czynniki pierwsze prawo oświatowe. I bingo –prawo mówi co ! Nie mówi jednak jak!

Co z tą wiedzą zrobić (myślę sobie). No cóż, musze zostać dyrektorem . Jak rzekłam, tak też zrobiłam i pierwszą rewolucję przeprowadziłam. Wytoczyłam ,,wojenkę” planowaniu miesięcznemu dokładnie w 2003r. Przez wszystkie te lata ,,wojenka” przebiegała bez obrażeń, rannych i strat. Mało tego, wszyscy, którzy razem ze mną brali udział w tym procesie, mają się bardzo dobrze, a nawet ośmielę się napisać, że jeszcze bardziej rozwinęli swoje skrzydła !

Czym zatem jest planowanie ?

to proces ustalania celów i odpowiednich działań, by je osiągnąć,

to projektowanie przyszłości, jakiej się pragnie, oraz skutecznych środków jej organizacji,

to również przewidywanie warunków działania

Można też rzec, że wraz z planami pojawia się ,,problem”– gdy już coś zaplanujemy, często chcemy się tego trzymać i podążać za tym. Bywa, że spotykają nas sytuacje, które karzą nam nasze idealne plany adaptować do rzeczywistości. Gorzej, jeśli próbujemy RZECZYWISTOŚĆ NAGIĄĆ do naszych planów. Tylko czy w przedszkolu należy ,,naginać” dziecko do planów czy plany do dziecka ????

Planując działania edukacyjne ze swoimi dziećmi zadajmy sobie wiele pytań, a odpowiedzi na te pytania starajmy się przekierować na organizowanie sytuacji edukacyjnych. Autorzy gotowych planów (np. w przewodnikach) nie znają naszych dzieci, ich możliwości i potrzeb – tu w tym przedszkolu , tu w tej grupie, tu w tej miejscowości. Dlaczego więc w całej Polsce takie gotowce są drukowane? Gdzie w nich są Wasze dzieci?

Około 30 lat temu uczono mnie planowania miesięcznego, a ja (intuicyjnie wówczas )

nie potrafiłam się z tym zgodzić – zwłaszcza jeśli chodziło o dziecko przedszkolne. Po kilku latach praktyki ,,na dywanie” wiedziałam , że moja intuicja była zasadna.

Nie było we mnie zgody, aby planować od 1 do 31 każdego miesiąca ! We wtorek wiersz ,,Jasiu w ogrodzie”, piosenka ,,Jadą , jadą misie” w środę , a malowanie farbami liści w piątek ! O zgrozo ! Jak można mnie i moje przedszkolaki wkładać w takie ramy? Jak można ,,upośledzać” cudowne plastyczne możliwości ludzkiego mózgu ?

Ratunku, myślałam sobie, jak tak można pracować z małym dzieckiem? Mam na dywanie 25 różnych małych istotek, które dopiero się kształtują. Co z kreatywnością i wykorzystaniem pomysłów dzieci ? Mało tego, oni wszyscy MUSZĄ to opanować przez miesiąc. Nie ma, że boli – potem znów nadchodzi 1 dzień kolejnego miesiąca i musze napisać nowy plan. Muszę! Oczywiście jeśli nagle wpadnę na jakiś superowy pomysł, to go zrealizuje, ale do dziennika wpiszę to co mam w planie. Przecież ,,kasa” musi się zgadzać!

Ile z Was drogie koleżanki nauczycielki tak ,,oszukuje” ? Ciiiiiiiii, wiem , wiem……..

Pytam się po co to? Nie można inaczej? A może jest jakiś przepis, który to nakazuje ? NIE ! W przepisach oświatowych znajdziemy tylko zapis, że NAUCZYCIEL MA PLANOWAĆ, ale w jaki sposób, tego w żadnym rozporządzeniu czy ustawie nie znajdziecie – zapewniam.

Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, Art. 102.1. pkt.12 c mówi –

Statut przedszkola zawiera w szczególności:

12) zakres zadań nauczycieli oraz innych pracowników, w tym zadań związanych z:

c) planowaniem i prowadzeniem pracy dydaktyczno – wychowawczej oraz odpowiedzialnością za jej jakość,

Planowanie jest jednym z ogniw procesu pracy nauczyciela przedszkola. Planowanie powinno mieć UKŁAD SPIRALNY, aby na jego wierzchołku pojawiło się DZIECKO wspierane całościowo z poszanowaniem jego indywidualnych możliwości.

Głównym dokumentem dla p-la jest podstawa programowa, na jej fundamencie powstaje program wychowania przedszkolnego, następnie nauczyciel diagnozuje swoją grupę i dopiero wtedy jest gotowy aby napisać plan.

Reasumując: Podstawa programowa – program – diagnoza grupy

Forma planowania jest autonomicznym ustaleniem rady pedagogicznej. Możecie to w Statucie i dodatkowo w protokolarzu rady pedagogicznej powołując się na powyższe rozporządzenie MEN.

Jak zatem planować aby podążać za dzieckiem i szanować jego możliwości, jak uzyskać wolność ? Jak prawidłowo realizować podstawę programową, która m.in. mówi, że ,,(…) dobór treści adekwatnych do poziomu rozwoju dziecka, jego możliwości percepcyjnych, wyobrażeń i rozumowania, z poszanowaniem indywidualnych potrzeb i zainteresowań” – czyli w uproszczeniu – nie wszyscy, nie tak samo, nie w tym samym tempie.

Mam ,,przepis” zgodny z prawem oświatowym . Zatem nauczycielu :

wpisz datę początkową rozpoczęcia realizacji planu, a datę końcową wpiszesz dopiero wtedy, gdy uznasz, że osiągnąłeś to co chciałeś osiągnąć

na bazie wybranego programu wypisz w swoim planie tylko umiejętności, które chcesz aby twoje dziecko opanowało (lub cele szczegółowe – jak zwał tak zwał)- to będzie adekwatne do zaleceń z pp: ,,dobór treści adekwatny do poziomu dziecka”?

zastosuj się do aktów prawnych czyli PP i programu, w których są zawarte tylko konkretne umiejętności jakie dziecko powinno opanować; jeśli tam są pożądane efekty to dlaczego ty masz w planie pisać tytuł wierszyka z 3 tygodniowym wyprzedzeniem?

Wyobraź sobie teraz, że planujesz taką oto umiejętność, którą chcesz aby Twoje dzieci opanowały (lub cel szczegółowy jak to lubią wizytatorzy) : ROZWIJANIE UMIEJĘTNOŚCI ŚWIADOMEGO NAZYWANIA KOLORÓW – CZERWONY

Co możesz z tym zrobić – np. pokazać wozy strażackie, pójść na targ i kupić czerwone owoce i warzywa aby potem zrobić sałatkę, omówić sygnalizator drogowy, omówić/namalować/ eksperymentować z tęczą ( w której kolor czerwony jest pierwszy zewnętrzny), bawić się w łączenie kolorów z czerwonym, liczyć na ulicy czerwone samochody itd. itp.

Czy to nie jest ciekawsze niż co roku,przez 4 lata o tej samej porze omawiać temat ,,Jesień w lesie” czy ,,Ruch drogowy” lub ,,Na straganie” ??????

Czy nie daje Ci takie planowanie większej swobody, większej kreacji, wzbogaconej oferty zajęć i większego zainteresowania dzieci…….bo ile można mówić i jesieni w lesie……

Taki schemat planowania zapewnia poszanowanie indywidualności dziecka oraz pozwala na kreatywność nauczyciela i elastyczność jego działań. Przecież wystarczy zaplanować sobie kilka umiejętności z każdego obszaru PP i realizować je w tempie jakie nadają dzieci.

Ważne dla mnie jest to, aby nie realizować przewodników krok po kroku, a wybierać z nich tylko to co jest dla twoich dzieci atrakcyjne , ciekawe i pasuje do zaplanowanych przez ciebie celów. Przewodnik nie powinien pełnić roli wyroczni, a jedynie inspiracji.

Takie planowanie pobudza motywację wewnętrzną nauczyciela, a paliwem takiej motywacji jest między innymi rozwój ! Ludzie z reguły lubią się rozwijać, i mają z tego satysfakcje.

Drogi nauczycielu przedszkola – świat się zmienia , a my razem z nim . A jeśli myślisz , że już nic nie możesz zmienić , to po prostu zmień myślenie ! Nie czekaj na cuda , cuduj sam. Powodzenia !

,,Każdy nauczyciel powinien zrozumieć, że uczymy kogoś – dziecko, człowieka – a nie treści” Jenny Gillett

CD